Het AD kopt deze week: “Ambitieuze plannen om van Rotterdam dé AI-koploper te maken”, over de plannen van Rotterdam om uit te groeien tot toonaangevende stad op het gebied van kunstmatige intelligentie. Wat rechtvaardigt deze ambitie van de havenstad? Het antwoord ligt in een unieke combinatie van factoren die Rotterdam positioneert als ideale broedplaats voor AI-innovatie.
De haven als digitale proeftuin
Rotterdam beschikt over de grootste haven van Europa, een complex logistiek ecosysteem dat dagelijks miljoenen datastromen genereert. Deze haven transformeert momenteel naar wat experts een ‘smart port’ noemen – een volledig gedigitaliseerde omgeving waar kunstmatige intelligentie de backbone vormt van alle operaties.
Het Havenbedrijf Rotterdam heeft ambitieuze plannen om tegen 2030 autonome navigatie binnen de haven mogelijk te maken. Dit vereist een digitale tweeling van de hele haven: een real-time digitale representatie die alle infrastructuur, scheepsbewegingen, weersomstandigheden en waterdata integreert.
Kennisinfrastructuur als fundament
Rotterdam’s geografische positie biedt meer dan alleen logistieke voordelen. De stad profiteert van de nabijheid van wereldklasse kenniscentra zoals de Erasmus Universiteit Rotterdam, de TU Delft, SmartPort en RDM Campus. Deze instituten vormen een kritische massa van AI-expertise die nergens anders in Nederland zo geconcentreerd is.
De gemeente Rotterdam ziet kansen in het verbinden van deze kenniscentra met de praktische uitdagingen van de haven en industrie. Door deze samenwerking kan Rotterdam zich positioneren als testomgeving voor AI-innovaties.
Economische realiteit en timing
De timing van Rotterdams AI-offensief is strategisch slim gekozen. Uit recente CBS-cijfers blijkt dat het gebruik van AI-technologie door Nederlandse bedrijven in 2024 explosief is gegroeid – van 13,8% in 2023 naar 22,7% in 2024. Deze trend zet door in 2025, en Rotterdam wil niet alleen meeliften maar voorop lopen.
De stad beschikt over een unieke combinatie van industriële schaal, investeringsbereidheid en bestaande partnerschappen tussen private sector, semi-publieke organisaties, onderwijsinstellingen en overheid. Dit maakt Rotterdam tot een ideale testomgeving voor AI-innovaties in digitalisering.
Van traditionele industrie naar AI-ecosysteem
Rotterdams industriële DNA vormt paradoxaal genoeg een voordeel in de AI-race. Waar andere steden vaak worstelen met het vertalen van AI-concepten naar praktische toepassingen, heeft Rotterdam een eeuwenlange traditie in het optimaliseren van complexe logistieke processen. Deze ervaring is direct toepasbaar op AI-implementatie.
De stad werkt aan verschillende AI-initiatieven die zich richten op het benutten van kunstmatige intelligentie voor maatschappelijke uitdagingen. Deze pragmatische benadering – technologie als middel tot concrete oplossingen – past perfect bij Rotterdams karakter.
Internationale context en concurrentie
Europa loopt achter op de VS en China in de AI-race, maar daar liggen juist kansen voor Rotterdam. Terwijl Amerikanse en Chinese AI-ontwikkeling vaak gedreven wordt door Big Tech-monopolies, kan Rotterdam inzetten op een meer democratische, open-source benadering die aansluit bij Europese waarden rond privacy en transparantie.
De gemeente Rotterdam werkt al sinds 2024 samen met Future Insight en Capgemini aan een tienjarig digitaliseringsproject, waarbij een digitaal ecosysteem met Digital Twin wordt ontwikkeld. Dit toont aan dat de stad niet alleen praat over AI-ambities, maar deze ook concreet uitvoert.
Uitdagingen en realiteit
Rotterdam’s AI-ambities zijn niet zonder risico’s. De stad moet concurreren met gevestigde tech-hubs zoals Amsterdam en internationale metropolen. Bovendien vereist echte AI-leiderschap niet alleen technische expertise, maar ook aantrekkingskracht op internationale talenten en startups.
Toch lijkt Rotterdam’s strategie realistisch en gefundeerd. In plaats van te concurreren op alle AI-terreinen, focust de stad op haar natuurlijke sterke punten: logistiek, industrie en maritieme technologie. Door deze sectoren te digitaliseren met AI, kan Rotterdam een nicheleider worden met mondiale impact.
De havenstad heeft alle ingrediënten voor AI-succes: schaal, data, kennis en partnerships. Of Rotterdam daadwerkelijk uitgroeit tot dé AI-koploper hangt af van de uitvoering van deze ambitieuze plannen. De komende jaren worden cruciaal voor het waarmaken van deze belofte.
