Kunstmatige intelligentie zoals ChatGPT verandert de manier waarop studenten leren. Maar helpt het hen beter te worden of vervangt het het zelf denken?
Hoe studenten AI gebruiken
Sociologiestudent Sven Braster gebruikt ChatGPT als persoonlijke assistent. Als dyslect krijgt hij hulp bij spelling en taalcontrole. Maar hij gaat verder: hij laat de AI filosofische concepten uitleggen en controleert zijn eigen samenvattingen.
“Ik gebruik het om dieper te graven in de leerstof,” zegt Braster. Hij denkt dat veel medestudenten het anders doen – ze willen vooral tijd besparen door AI het werk te laten doen.
Wat betekent dit voor leren?
Onderzoekers van de Radboud Universiteit zien gemengde signalen. Sommige studies tonen dat AI het kritisch denkvermogen aantast. Andere studies wijzen juist op het tegenovergestelde.
In Zweden vroegen studenten ChatGPT om verschillende versies van argumenten, zodat zij zelf konden bepalen welke het sterkst was. Dit versterkte hun kritisch denkvermogen.
Nieuwe manier van toetsen nodig
Het grootste probleem: docenten kunnen niet meer zien of een essay door de student of door AI is geschreven. Jan Bransen, hoogleraar filosofie, ziet hierin een kans voor traditionelere toetsvormen.
“Misschien moeten we terug naar mondelinge tentamens,” suggereert onderzoeker Jeroen de Jong. “In een gesprek zie je pas echt of iemand kan denken.”
Andere oplossingen:
- Studenten moeten aangeven hoe ze AI hebben gebruikt
- Schrijven in de klas onder toezicht
- Meer focus op het leerproces in plaats van het eindresultaat
Persoonlijker onderwijs
Bransen pleit voor kleinere groepen en meer contact tussen docent en student. “In plaats van één docent voor 400 studenten, hebben we meer persoonlijke begeleiding nodig.”
Hij vindt dat studenten zelf mogen experimenteren met AI. “Zij moeten nog lang mee op de arbeidsmarkt – wij gaan met pensioen.”
Ook op middelbare scholen
Het Nationaal Onderwijslab AI onderzoekt hoe middelbare scholen AI kunnen gebruiken. Leerlingen gebruiken ChatGPT al om:
- Zich voor te bereiden op toetsen
- Hun schrijfvaardigheid te oefenen
- Teksten te verbeteren
Het probleem: ze doen dit vaak alleen en kopiëren soms foute antwoorden. Onderzoeker Evi Topali waarschuwt dat AI soms “hallucinaties” heeft – het verzint informatie.
De toekomst
Verbieden heeft geen zin, vinden experts. Beter is jongeren leren hoe ze AI veilig en kritisch kunnen gebruiken. Nieuwe tools laten docenten meekijken hoe studenten met AI werken, en kunnen zelfs bewust foute antwoorden geven om kritisch denken te stimuleren.
De boodschap: AI kan een krachtig hulpmiddel zijn, maar alleen als studenten leren er kritisch mee om te gaan en het echte leren niet overslaan.
