De Europese Unie heeft in 2025 de AI Act aangenomen: de eerste uitgebreide wetgeving ter wereld die kunstmatige intelligentie (AI) reguleert. Voor Nederlandse ondernemers die AI gebruiken of overwegen te implementeren, is het essentieel om te begrijpen wat deze wet inhoudt en hoe deze van invloed is op hun bedrijfsvoering.
1. Risicogebaseerde benadering: niet elke AI-toepassing is gelijk
De AI Act classificeert AI-systemen op basis van het risico dat ze vormen voor de samenleving:
- Verboden toepassingen: AI-systemen die sociale scores toekennen of mensen manipuleren, zijn verboden.
- Hoog risico: AI-systemen die worden gebruikt in sectoren zoals gezondheidszorg, financiën of personeelsselectie vallen onder deze categorie. Ze vereisen strikte naleving van transparantie, risicobeheer en menselijke controle.
- Beperkt risico: AI-toepassingen zoals chatbots moeten gebruikers informeren dat ze met een AI-systeem communiceren.
- Minimaal risico: AI-systemen zoals spamfilters vallen onder deze categorie en zijn vrijgesteld van extra verplichtingen.
Voor ondernemers betekent dit dat het essentieel is om te bepalen in welke risicocategorie hun AI-toepassingen vallen om aan de juiste vereisten te voldoen.
2. Strenge boetes bij niet-naleving
Niet voldoen aan de AI Act kan leiden tot aanzienlijke boetes:
- Tot €35 miljoen of 7% van de wereldwijde jaaromzet voor het gebruik van verboden AI-systemen.
- Tot €15 miljoen of 3% van de wereldwijde jaaromzet voor het niet naleven van verplichtingen voor hoogrisico AI-systemen.
Deze boetes onderstrepen het belang van naleving, vooral voor bedrijven die AI inzetten in kritieke processen zoals personeelswerving of kredietbeoordeling.
3. Ondersteuning voor MKB en startups
De AI Act erkent de uitdagingen voor kleine en middelgrote ondernemingen (MKB) en biedt specifieke ondersteuning:
- Regulatory sandboxes: Testomgevingen waar bedrijven hun AI-systemen kunnen ontwikkelen en testen onder toezicht van toezichthouders.
- Verminderde administratieve lasten: Eenvoudigere procedures en lagere kosten voor naleving voor het MKB.
Deze maatregelen zijn bedoeld om innovatie te stimuleren en het MKB te helpen bij het veilig en verantwoord ontwikkelen van AI-toepassingen.
4. Transparantie en documentatie zijn cruciaal
Voor hoogrisico AI-systemen zijn bedrijven verplicht om:
- Gedetailleerde technische documentatie bij te houden.
- Risicobeoordelingen uit te voeren en te documenteren.
- Menselijke controlemechanismen te implementeren.
Deze vereisten zorgen ervoor dat AI-systemen transparant, traceerbaar en onder menselijke controle blijven, wat essentieel is voor het vertrouwen van klanten en toezichthouders.
5. Impact op AI-gebruik in personeelsbeleid
AI-toepassingen in personeelswerving en -beheer vallen vaak onder de hoogrisicocategorie. Bedrijven moeten ervoor zorgen dat deze systemen:
- Geen discriminerende beslissingen nemen.
- Transparant zijn in hun besluitvormingsprocessen.
- Onder menselijke supervisie opereren.
Een bekend voorbeeld is het AI-systeem van Amazon dat vrouwelijke kandidaten benadeelde vanwege vooringenomen trainingsdata. Dergelijke situaties benadrukken het belang van zorgvuldige implementatie en monitoring van AI in HR-processen.
Conclusie
De EU AI Act heeft verstrekkende gevolgen voor Nederlandse ondernemers die AI gebruiken of willen implementeren. Het is van cruciaal belang om de risicocategorie van uw AI-toepassingen te bepalen, te voldoen aan de vereiste transparantie- en documentatieverplichtingen en bewust te zijn van de mogelijke boetes bij niet-naleving. Maak gebruik van de beschikbare ondersteuning voor het MKB om uw bedrijf toekomstbestendig te maken in het AI-tijdperk.
Voor meer informatie en ondersteuning kunt u terecht bij de Kamer van Koophandel of gespecialiseerde juridische adviseurs op het gebied van technologie en regelgeving.
